رییس موزه ملی تاریخ علوم پزشکی ایران از ریشه های دارالفنون در پزشکی ایران می گوید:
دارالفنون خاستگاه دانشگاه های علوم پزشکی کشور
رییس موزه ملی تاریخ علوم پزشکی ایران، صدوهفتادوسومین سالروز تاسیس مدرسه دارالفنون را به عنوان خاستگاه علوم پزشکی در ایران، بهانه ای دانست تا نگاه جامع تری به تاریخ علم در ایران بیاندازیم. مدرسـه دارالفنون در ٦ دی ١٢٣٠ (١٨٥١میلادی) متشـکل از شـعب طب، دواسـازی، معدن، راه و سـاختمان و شعب نظامـی (سـواره نظام، پیـاده نظام و توپخانه) تشـکیل شـد تا با اسـتفاده از این علوم، چـرخ اداره مملکت به شـکل مطلوب‌تـری بچرخد.
به گزارش روابط عمومی موزه ملی تاریخ علوم پزشکی ایران، دکتر حمیدرضا نمازی، رییس موزه ملی تاریخ علوم پزشکی ایران، روز پنجشنبه 6 دی ماه 1403 در یادمان صدوهفتادو سومین سالگرد تاسیس دارالفنون، با اشاره به پیشینه این مدرسه گفت: دو شــعبه طــب و دواســازی دارالفنــون در ابتــدا توســط اطبــا و دواســازان فرنگــی شــروع بــه کار کــرد امــا به‌تدریــج ایرانی‌هــا هــم وارد ایــن میــدان شــدند. ازجملــه ایــن مدرســان ایرانــی در شــعبه دواســازی، "میــرزا کاظــم محلاتــی" بــود کــه به‌جــای "فوکتــی" ایتالیایــی (Focckete) بــه دارالفنــون آمــد و ســال‌های ســال شــعبه پــر رونــق دواســازی را اداره کــرد. شــعبه طــب دارالفنــون نیــز وضعیــت مشــابهی داشــت و گرچــه در آغــاز توســط یاکــوب ادوارد پــولاک(Jakob Eduard Polak) (١٨٩١– ١٨١٨ میــادی) دایــر شــده بــود، بعــد از وی توســط افــراد دیگــر اداره شــد؛ و بــه ایــن ترتیــب دو شــعبه طــب و دواســازی دارالفنــون تــا ســال ١٢٩٧ بــه مــدت ٦٧ ســال بــه فعالیــت خــود ادامــه دادنــد.
وی به استقلال شــعبه طــب و دواســازی دارالفنــون بعــد از ســال ١٢٩٧ خورشــیدی اشاره کرد و گفت: پس از آن »مدرســه طــب و دواســازی« تشکیل شد. ایــن مدرســه مســتقل در اماکــن مختلفــی مثــل »عمــارت مســعودیه«، »امــارت ســعدالدوله« و »بیمارســتان دکتــر حســین‌‌خان معتمــد« در خیابــان شــیخ هــادی دایــر شــد.
تداوم تاریخی
دکتر نمازی، با بیان اینکه "مدرســه طــب و دواســازی بــا همیــن روال تــا ســال١٣١٣ بــه کار خــود ادامــه داد" خاطر نشان کرد: موضــوع تاســیس دانشــگاه تهــران، در مصوبــه هشــتم خــرداد ١٣١٣ مجلــس نهایی و دانشــگاه تهــران تاســیس شــد. بنــا بــر ایــن مصوبــه قــرار شــد تــا همــه مــدارس و مراکــز عالــی کــه در کشــور وجــود داشــت بــا هــم تجمیــع شــده و دانشــگاه تهــران ســاخته شــود. بــه ایــن شــکل در کنــار مدارســی ماننــد مدرســه حقــوق، علــوم سیاســی و فنــی، مدرســه طــب و دواســازی در ســال ١٣١٣ در مــکان جدیــد خــود بــه نــام "دانشــکده پزشــکی" شــروع بــه کار کــرد و رئیــس مدرســه طــب یعنــی مرحــوم لقمان‌الدولــه ادهــم نیــز بــه عنــوان رئیــس دانشــکده پزشــکی برگزیــده شــد.
رییس موزه ملی تاریخ علوم پزشکی ایران، از انتقال بعضــی وســایل از مدرســه طب بــه دانشــکده پزشــکی خبر داد و گفت: در واقــع مــا بــر ایــن باوریم کــه دانشــکده پزشــکی در ادامه فعالیــت مدرســه طــب و مدرســه طــب نیــز ادامــه شــعبه طــب دارالفنــون اســت و ایــن قصــه در مــورد دواســازی نیز صــدق می‌کنــد.
سیر گسترش دانشگاه های علوم پزشکی کشور
وی به سیر گسترش دانشگاه‌ها در ایران پرداخت و گفت: از نظــر تاریخــی دارالفنــون تبریــز کــه در ســال ١٢٥٤ و در دوران مظفرالدین‌شــاه در ایــن شــهر تاســیس شــد، در ارتبــاط وثیــق بــا دارالفنــون تهــران بــوده و بخشــی از اســاتیدی کــه در آن تدریــس می‌کردنــد، همــان کســانی بودنــد کــه از دارالفنــون تهــران بــه آنجــا رفتــه بودنــد و ارتبــاط و همبســتگی از حیــث علمــی بیــن ایــن دو مرکــز وجــود داشــته اســت.
دکتر نمازی، افزود: دانشــگاه تهــران، شــارل ابرلــن(Charles Oberling) (١٨٩٥–١٩٦٠) کــه دومیــن رئیــس دانشــگاه تهــران بــود، تصمیــم بــه گســترش دانشــگاه گرفــت و بــا کمــک اســاتید برجســته ایرانــی هماننــد مرحــوم دکتــر مصطفــی حبیبی گلپایگانــی، دانشــگاه تبریــز هــم ایجــاد شــد و وی بــه عنــوان اولیــن رئیــس آن در ایــن دانشــگاه حضــور یافــت. جـدا از دانشـگاه تبریـز، پایه‌گـذار اولیـه دانشـگاه‌های شـهرهایی مانند شـیراز و اصفهان و مشـهد نیـز دکتر ابرلن بـود.
رییس موزه ملی تارخ علوم پزشکی ایران، دکتر ابرلن را پایه گذار مـدارس عالـی بهـداری در ایـن شـهرها دانست و تصریح کرد: ایـن مـدارس عالـی بعدها تبدیـل به دانشـکده‌های پزشـکی و دانشـگاه علوم پزشـکی شـده و گسـترش یافتند. زمانــی هــم کــه مــدارس عالــی بهــداری شــیراز و اصفهــان و مشــهد شــکل گرفــت، بخــش قابــل توجهــی از اســاتید آنهــا، همــان اســاتید دانشــگاه تهــران بودنــد.
نقش مادرانگی
وی افزود: البتــه آنچــه بــه عنــوان تاریــخ شــکل‌گیری دانشــگاه در ایــران بــه آن اشــاره شــد، بــه معنــای برتری‌جویــی یــا بزرگ‌بینــی نیســت؛ بلکــه بیشــتر یــک تامــل تاریخــی و نگاهــی بــه نقــش مادرانــه و نخســتینی اســت کــه مدرســه دارالفنــون در ایــن ســیر تاریخــی داشــته اســت. نقشــی کــه در طــول زمــان بــه دانشــگاه تهــران انتقــال یافــت و امــروز در دانشــگاه‌های دیگــر شــئون مســتقل و بســیار ارزشــمند آن قابــل مشــاهده اســت.
دکتر نمازی نودمیــن ســالگرد تاســیس دانشــگاه تهــران و صــد و هفتــاد و ســومین ســال تاســیس دارالفنــون را بهانه ای برای این مراسم خواند و تاکید کرد: امیدواریــم ایــن پیوســتگی و همبســتگی هرچــه بیشــتر و بهتــر عیــان شــود و مــا از ایــن گسســت‌های تاریخــی و نگاه‌هــای کوتاه‌مــدت بــه تاریــخ علــم در ایــران، بــه ســمت نگاهــی جامع‌تــر حرکــت کنیــم.
اهدای الواح
در این مراسم الواح زرینی با طرح لوگو و نشان دارالفنون، به عنوان یادمان صدوهفتادو سومین سالروز تاسیس دارالفنون به دکتر جعفریان به نمایندگی از وزیر بهداشت و دکتر رییس کرمی، رییس دانشگاه علوم پزشکی تهران اهدا شد. همچنین به پاس دیرینگی و حفظ تداوم تاریخی، نشان طلای قدمت از سوی موزه ملی تاریخ علوم پزشکی ایران به مدرسه دارالفنون اهدا شد.
ارسال نظر