دندانپزشکی

 

گالری عکس

دانش دندان‌پزشکی بی‌شک از کهن‌ترین دستاوردهای پزشکی بشری است که همانند رشته‌های گوناگون پزشکی باستان بر مبنای آزمون و خطا شکل گرفته است. دو منبع مهم دانش دندان‌پزشکی در ایران باستان تعالیم مربوط به کتاب اوستا و دست‌آوردهای دانشگاه جندی شاپور می‌باشد. در تمامی دوران تاریخ ایران، دستورات بهداشتی در زمینه دهان ودندان وجود داشته و در حوزه درمان، انواع درمان‌های دندانی در ایران قدیم انجام می‌شده است. به طور کلی بیشتر درمان‌های دندان‌پزشکی در دوران باستان ایران بر پایه کشیدن دندان و شکستن تاج بوده تا درمان‌گر بتواند درد دندان را تسکین دهد.

در بررسی‌های انجام شده بر روی الگو و انواع سایش دندان در شهر سوخته، این فرضیه مطرح شده که مردم ایران باستان از دندان به عنوان دست سوم استفاده می‌کرده‌اند. به این معنی که از دندان‌های خود برای ساخت آثار هنری مانند حصیربافی و ساخت زیور‌آلات استفاده کرده‌اند. همچنین در دوران ساسانیان مجموعه‌ای از اندرزهای طبی و بهداشتی وجود داشته که در آن‌ها رعایت بهداشت دهان و دندان و اهمیت خلال کشیدن دندان‌ها بسیار تاکید شده ‌است.

 شکوفایی دانش دندان‌پزشکی در دوران پیش از اسلام مربوط به تأسیس دانشگاه جندی‌شاپور در زمان ساسانیان با ساکن‌شدن دانشمندان یونانی در ایران بوده و نخستین کتاب جداگانه‌ای که در زمینه بهداشت دهان و دندان نوشته شده، کتاب فی‌السواک والسنونات در مورد مسواک زدن و پوسیدگی دندان‌ها از یوحنا پسر ماسویه -پزشک مشهور جندی شاپور- در سال 243 هجری قمری است.

پیشرفت زیاد علم دندان‌پزشکی پس از اسلام در ایران  مدیون دانشمندان و پزشکان ایرانی از جمله علی بن ربن طبری، محمدبن زکریای رازی، علی بن مجوسی اهوازی ارجانی، ابن سینا، سید اسماعیل گرگانی و سایرین می‌باشد که در آثار خود فصولی را به بهداشت و درمان بیماری‌های دهان و دندان اختصاص داده‌اند. خصوصاً مطالب مربوط به بیماری‌های دهان ودندان در بسیاری از آثار رازی به چشم می‌خورد. رازی توانسته بود دندان‌های پوسیده را با مخلوطی از مصطکی و زاج سفید پرکند. بدین ترتیب اوج شکوفایی دانش دندان‌پزشکی در ایران مربوط به دوره پس از اسلام وقبل از حمله مغول به ایران است. در قرون متمادی دانش دندان‌پزشکی در ایران پیشرفت بسیاری نموده که با تأثیر از دانش جهانی به تدریج از درمان‌های سنتی خود فاصله گرفته است.*

سالن دندان‌پزشکی شامل آثاری مربوط به قرن معاصر می‌باشد که به همت استاد برجسته دندان‌پزشکی جناب آقای دکتر مرتضی مصفا جمع‌آوری و به نمایش گذاشته شده است. این سالن شامل اولین یونیت‌ها، ابزارها و وسایل دندان‌پزشکی است که با ورود استادان طب مدرن دندان‌پزشکی وارد ایران شده و در صدسال اخیر مورد استفاده قرار گرفته است. 

 

کارشناس موزه: سیده مریم پورصالح

 

*برگرفته از مقاله نگاهی به تاریخچه دندان‌پزشکی در ایران نوشته میترا کرباسی خیر