دیرین انسان شناسی
دوران زندگي انسان بر روي اين كره خاكي به دو دوره‌ي پيش از تاريخ و تاريخي تقسيم مي‌شود که دوره‌ي پيش از تاريخ از 2 ميليون سال پيش آغاز شده و تا 5000 سال پيش ادامه داشت و دروه‌ي تاريخي از زماني كه خط اختراع شد يعني در حدود 5000 سال پيش آغاز شده است.
دوران پيش از تاريخ به چهار دوره تقسیم‌می‌شود:
1- پالئوليتيك (پارينه سنگي): از 2 میلیون سال تا حدود 18000 سال پیش
2- مزوليتيك (ميان سنگي): از 18000 سال پیش تا 10000 هزار سال پیش
3- نئوليتيك (نو سنگي): از 10000 سال پیش تا حدود 5000 سال پیش
4- كالكوليتيك (مس سنگي): از 5000 سال پیش (در کشورهای مختلف متفاوت است)
دوران تاریخی: از 5000 سال پیش با آغاز اختراع خط
مهم‌ترین آثار این بخش:
- مومیایی طبیعی خانم 65 ساله متعلق به حدود 900 سال پیش، مکشوفه از یزد
تكنيك موميايي در كشور مصر براي بقاء جسد به دليل اعتقاد به «كا» انجام مي‌شد (مصري‌ها معتقد بودندكه روح انسان «كا» پس از مرگ نيز در بدن وجود دارد.). ولي در ايران چه در دوران پيش از ورود اسلام كه دين زرتشت رواج داشت و چه بعد از ورود اسلام عمل موميايي كردن طبق قوانين اعتقادي و شرعي مجاز شمرده نمي‌شد. ولي نمونه‌هايي از اجساد در ايران يافت شده‌اند كه به صورت طبيعي موميايي شده‌اند كه عامل آن را مي‌توان شرايط خاص محيطي دانست و از جمله اين شرايط مي‌توان درصد بالاي نمك موجود در خاك، رطوبت كم محيط و نبود ميكروارگانيسم‌ها را نام برد. يكي از اين اجساد كه تقريباً به صورت كاملي از تخريب حفظ شده است، مربوط به يك پيرزن 65 ساله است كه از اطراف يزد پيدا شده است. اين جسد حدوداً متعلق به 900 سال پيش است كه به علت شرايط خاص محيطي از نابودي حفظ شده است.
- جمجمه دختر 13 ساله مبتلا به بیماری هیدروسفالی و درمان از طریق جراحی ترپانسیون، شهر سوخته زابل، حدود 5000 سال پیش
امروزه عمل جراحي بدون وسايل و ابزارهاي تخصصي و مدرن، داروهاي شيميايي گوناگون و روش‌هاي خاص جراحي امكان‌پذير نيست ولي شواهدي در دست است كه نشان مي‌دهد در حدود 5000 هزار سال پيش در ايران اعمال جراحي بر روي انسان‌ها انجام مي‌گرفته كه بيانگر دقت و مهارت آن‌ها در تشخيص دقيق بيماري و چيره‌دستي آن‌ها در انجام عمل‌هاي جراحي بدون ابزار تخصصي جراحي مي‌باشد. يك نمونه از اين جراحي‌ها متعلق به 5000 سال پيش مي‌باشد كه برروي يك دختر 13 ساله در شهر سوخته‌ي زابل كه دچار بيماري هيدروسفالي (جمع شدن مایع درون جمجمه) شده بود انجام شده است. مطالعات ميكروسكوپي و آزمايشگاهي انجام شده روي اين جمجمه در كمال حيرت نشان داده‌اند كه بافت‌هاي جراحي شده در حال ترميم بوده‌اند و اين دختر كاملاً بهبود پيدا كرده بود.
کارشناس موزه: فاطمه احمدی