دکتر نمازی: شورمندی، عنصر ماندگار پژوهش در عصر هوش مصنوعی است

دکتر حمیدرضا نمازی، رئیس موزه ملی تاریخ علوم پزشکی ایران، با تفکیک مفهوم فراپژوهش از متاآنالیز، افزود: از دهه ۱۹۷۰ میلادی، مفهومی با عنوان پژوهش بیهوده  در جهان مطرح شد؛ پژوهش‌هایی که صرفاً برای ارتقای شاخص‌ها، رتبه‌ها و رزومه‌ها انجام می‌شوند، نه برای پاسخ به نیاز جامعه یا تولید معنا.

 

 از تخته سبز تا هویت علمی

رئیس موزه تاریخ علوم پزشکی با اشاره به تجربه‌های آموزشی، استفاده از تخته‌های سبز و گچ را نمادی از درنگ، تأمل و یادگیری عمیق دانست و گفت: زمانی که تصاویر مرحوم مریم میرزاخانی در دانشگاه‌های معتبر جهان منتشر شد، از اینکه تخته های سبز دانشگاهی را به بهانه نوگرایی در آموزش به تخته وایت برد تبدیل کردیم، سبیار دریغ خوردیم.

 

پیوند بهداشت، علوم انسانی و تاریخ پزشکی

دکتر نمازی با مروری بر تاریخ پزشکی و بهداشت ایران، نقش اندیشمندانی چون رودلف ویرشو را برجسته دانست و تصریح کرد: ویرشو، پزشکی اجتماعی را بنیان گذاشت و بر این باور بود که بیماری‌ها تنها پدیده‌ای زیستی نیستند، بلکه ریشه در جامعه دارند. و به نوعی انسان‌شناسی، یکی از شاخه‌های مهم علوم انسانی، از دل رویکرد بهداشت محور او زاده شد.

 

وی با اشاره به تأثیر عمیق فرانسه بر تاریخ پزشکی ایران، از لویی پاستور به‌عنوان چهره‌ای محوری یاد کرد و گفت: از دوره ناصری، پاستورگرایی در ایران نهادینه شد؛ تا جایی که نام پاستور بر یکی از خیابان های کشور نشست.

 

 شور پژوهش در سرگذشت پیشگامان

رئیس موزه ملی تاریخ علوم پزشکی با ذکر نمونه‌هایی از پژوهشگران پیشگام، از میرزا محمد کرمانشاهی به‌عنوان واردکننده نخستین میکروسکوپ به ایران نام برد و افزود: او در سال 1258 شمسی میکروسکوپ، لام و ابزار علمی به ایران آورد تا نشان دهد جهان علم به کدام سو می‌رود.

وی همچنین به پژوهش‌های اولیه درباره وبا، آب، قنات‌ها، بهداشت مدارس و کودکستان‌ها اشاره کرد و گفت: نخستین پایان‌نامه ثبت‌شده دانشگاه تهران درباره آب است. این نشان می‌دهد پزشکی نوین در ایران، از دل بهداشت و مسائل زیست‌محیطی و اجتماعی قوام یافت.

 

 نقش نشریات و زنان در گسترش دانش

دکتر نمازی با اشاره به نشریات علمی و بهداشتی دوره دارالفنون، از مجلاتی چون دانش، ورقه، طب مصور و درمان یاد کرد و نقش زنان پیشگامی چون مزین‌السلطنه (مریم عمید سمنانی) را در آموزش بهداشت عمومی، به‌ویژه برای زنان و کودکان، برجسته دانست.

 

پژوهش در عصر هوش مصنوعی

وی در بخش پایانی سخنان خود، با اشاره به تحولات سریع هوش مصنوعی، هشدار داد: در آینده نزدیک، بخش بزرگی از تولید متون علمی با کمک یا توسط هوش مصنوعی انجام خواهد شد، اما آنچه حذف نمی‌شود، شورمندی، ایده‌پردازی و معنا در پژوهش است.

دکتر نمازی تأکید کرد: کارگران پژوهش ممکن است حذف شوند، اما پژوهشگران شورمند، کسانی که مسئله دارند و به معنا می‌اندیشند، باقی خواهند ماند.

 

 ادای احترام به پیشگامان دانشکده بهداشت

در پایان این مراسم، رئیس موزه تاریخ علوم پزشکی، از چهره‌های برجسته و تأثیرگذار دانشکده بهداشت از جمله دکتر ناصر انصاری، دکتر شمس‌الدین مفیدی، دکتر غلامرضا نظری و همچنین استاد آسیب شناسی دانشکده پزشکی مرحوم دکتر حبیبی گلپایگانی، یاد کرد و نقش آنان را در شکل‌گیری فرهنگ پژوهش و سلامت در ایران ماندگار دانست.