سالمندی، هنر و درنگ در جهان بی قرار

دکتر حمیدرضا نمازی، استاد دانشگاه، پژوهشگر و رییس موزه ملی تاریخ علوم پزشکی ایران، به مناسبت روز جهانی سالمند و در سخنرانی خود با محوریت «سالمندی و موزه» به تحلیل فلسفی مفهوم زمان و تأثیر آن بر تجربه سالمندی پرداخت. او با تأکید بر اهمیت درک زمان سالمندی، گفت: درک سالمندی بدون تحلیل زمان، صرفاً به توصیه‌ها و عارضه‌یابی محدود می‌شود.

دکتر نمازی در آغاز سخنرانی، به ارتباط تکنولوژی و سالمندی اشاره کرد و توضیح داد که انسان از دیرباز با واسطه تکنولوژی با جهان تعامل داشته است. او از مفهوم «بدنمندی» نام برد و گفت: عینک، عصا، پلاتین، قلب مصنوعی و حتی گوشی هوشمند می‌توانند بخشی از بدن یا ذهن ما باشند و زندگی ما را ادامه دهند.

وی به هوش مصنوعی نیز به عنوان ادامه فکر و استدلال انسان اشاره کرد و افزود: این ابزارها می‌توانند تجربه سالمندی را تحت تأثیر قرار دهند و همزمان فرصت‌ها و چالش‌های جدید ایجاد کنند.

رییس موزه ملی تاریخ علوم پزشکی ایران، به بی‌قراری جهان مدرن و تأثیر آن بر تجربه انسانی و سالمندی پرداخت و بیان کرد: پس از انقلاب‌های صنعتی، تکنولوژی‌ها به سرعت تغییر می‌کنند و جامعه ما به جامعه‌ای دستاوردساز تبدیل شده است که ذهن مدام در پی نوآوری و دستاورد است؛ این بی‌قراری، فرسودگی ذهن و فشار روانی را افزایش می‌دهد.

وی سپس به اهمیت موزه‌ها و هنر به عنوان فضاهای «درنگ» اشاره کرد و گفت: موزه‌ها می‌توانند زمان را دوباره به سالمندان بازگردانند؛ در این فضاها امکان سکون، تأمل و تجربه زیبایی به شکل دیرینه فراهم می‌شود. فضاهایی که نه تنها نمایشگر اشیا هستند، بلکه امکان بازسازی تجربه زمان را فراهم می‌کنند.

دکتر نمازی در خصوص تبدیل روایتگری به «روایت‌فروشی» در جهان معاصر، توضیح داد که مصرف‌گرایی و شتابزدگی باعث شده است که افراد نتوانند به درنگ و تجربه واقعی دست یابند و این وضعیت بر ذهن سالمندان نیز تأثیرگذار است.

وی همچنین به مفهوم «طبی سازی» اشاره کرد و افزود: سالمندی و کودکی امروز در بسیاری موارد به عنوان بیماری دیده می‌شوند؛ پزشکی حوزه‌هایی را تصاحب کرده که پیش‌تر متولی آن نبوده است، اما سالمندی و تجربه دیرین، فرصتی برای بازسازی زندگی و شکوفایی انسان‌هاست.

در بخش پایانی سخنرانی، دکتر نمازی نمونه‌های تاریخی از شکوفایی افراد در دوران سالمندی، از جمله نگارش اغلب کتب کانت در سالمندی را ذکر کرد و گفت: سالمندی می‌تواند دوره‌ای سرشار از درنگ، تأمل و شکوفایی باشد؛ سالمندان پیام‌آوران درنگ برای نسل‌های جدید هستند.

دکتر نمازی در پایان سخنرانی خود تأکید کرد که فناوری و دنیای دیجیتال می‌تواند همزمان ابزار و چالش برای سالمندان باشد و مدیریت هوشمندانه این ابزارها، امکان تجربه زندگی با کیفیت و درنگ را فراهم می‌کند.